بلای«صیانت» برکسب‌وکارها 

طرح موسوم به صیانت، فارغ از سلب آزادی و از بین رفتن امید و انگیزه، تاثیر زیادی بر کسب‌وکارها دارد و به گفته عضو هیات‌مدیره نظام صنفی رایانه‌ای، اگر شبکه‌های اجتماعی پرکاربر را فیلتر کنیم، دسترسی افراد به این شبکه‌ها محدود می‌شود و مشتری را کاهش می‌دهد یا دست کم دسترسی مشتری از طریق وی‌پی‌ان صورت می‌گیرد که مشکلات دیگری از جمله شیوع بدافزارها ایجاد خواهد‌ کرد.

کسب‌وکارها در فضای دیجیتال دو گروه هستند، یک سری کسب‌وکارها فقط در فضای دیجیتال کار می‌کنند و شکل دیگری از فروش ندارند و بعضی از کسب‌وکارها علاوه بر‌ حضور در فضای فیزیکی و آفلاین، در شبکه‌های اجتماعی هم هستند، مثلا فروشگاه پوشاکی که در یک مرکز خرید مغازه دارد، در اینستاگرام هم صفحه دارد و بخشی از فروشش را آنجا انجام می‌دهد. محدود کردن دسترسی به اینترنت و شبکه‌های اجتماعی فقط به کسب‌وکارهای آنلاین ضربه نمی‌زند، کسب‌وکارهای آفلاینی که بخشی از فروش خود را از طریق شبکه‌های اجتماعی انجام می‌دهند هم لطمه خواهند خورد. در این راستا نیما نامداری با بیان اینکه شبکه‌های اجتماعی چند فایده دارند، گفت: در ایران تنها شبکه اجتماعی پرکاربر که باقی مانده اینستاگرام است، البته در کشورهای دیگر بخش مهمی از فروش آنلاین از طریق فیس‌بوک انجام می‌شود و انبوهی از شبکه‌های اجتماعی تخصصی هستند، مثلا گروهی که در حوزه هنر کار می‌کنند، از پینترست استفاده می‌کنند، یا هرکس متناسب با فعالیت خودش، از شبکه‌های اجتماعی مختلفی در حوزه سرگرمی، بازی فشن و مد استفاده می‌کند. ما در ایران همه این شبکه‌ها را فیلتر کرده‌ایم، یا اگر فیلتر نکردیم به دلیل اینکه امکان پرداخت از طریق ایران وجود ندارد، ما به سیستم بانکی دنیا متصل نیستیم و کاربران نمی‌توانند از این شبکه‌ها استفاده کنند، به همین دلیل تنها شبکه‌ای که باقی می‌ماند اینستاگرام است و محدود کردن آن تیر خلاص به استفاده کاربر ایرانی از شبکه‌های اجتماعی است.

  مشتری و کاربر، عامل مهم  حضور کسب‌وکارها در اینستاگرام 

عضو هیات‌مدیره نظام صنفی رایانه‌ای با طرح این پرسش که شبکه‌های اجتماعی چه فایده‌ای دارند، گفت: اولین فایده آنها مشتری است. افراد جایی کسب‌وکارشان را عرضه می‌کنند که مشتری بالقوه‌ بیشتری در آنجا وجود داشته باشد. شما اگر بخواهید مغازه‌ای هم داشته باشید، باید آن را در نقطه‌ای که رفت‌وآمد بیشتری دارد، قرار دهید. اگر یک کسب‌وکار محلی یا خانگی داشته باشید و آن را در شبکه اجتماعی چه خارجی چه ایرانی قرار دهید که اعضای زیادی ندارد و کسی از آن استفاده نمی‌کند، لطمه می‌خورید. زیرا صرف عرضه محصول به‌صورت دیجیتال کافی نیست و مشتری هم باید در این شبکه‌ها وجود داشته باشد. نامداری با بیان اینکه برخی آمار نشان می‌دهد که فقط روی شبکه اجتماعی اینستاگرام، حدود دو میلیون نفر به نحوی ارتزاق می‌کنند، گفت: علت اینکه مردم از اینستاگرام استفاده می‌کنند این است که بخش عمده‌ای از مردم در آن حضور دارند، ما اگر این شبکه را هم فیلتر کنیم، مردم کماکان با فیلترشکن به آن متصل می‌شوند، به شبکه اجتماعی دیگری نمی‌روند، تجربه‌هایی مانند فیلترینگ تلگرام هم این را نشان داده است. اما اولین لطمه محدود کردن اینستاگرام این است که دسترسی افراد به شبکه‌های اجتماعی اینستاگرام را محدود می‌کند و مشتری را کاهش می‌دهد یا دست کم اینکه دسترسی مشتری از طریق وی‌پی ان صورت می‌گیرد که مشکلات دیگری از جمله شیوع بدافزارها ایجاد خواهد‌ کرد. وی ادامه داد: ما حتی اگر اینستاگرام را محدود کنیم، چه از طریق فیلترینگ رسمی چه از طریق کاهش پهنای باند که به اینستاگرام در نقاط ورودی اینترنت کشور اختصاص داده می‌شود و با کند کردن آن، استفاده از اینستاگرام را غیرقانونی کنیم، بخش زیادی از کسب‌و‌‌کارها را هدایت می‌کنیم به سمت فعالیت غیرقانونی که در آن صورت قانون هم از آنها حمایت نخواهد کرد. فرض کنید من از اینستاگرام چیزی خریدم و هزینه آن را کارت به کارت کردم، اگر تخلفی صورت گیرد، جنس تقلبی باشد یا از من کلاهبرداری شود، یا هر شکل دیگری از اقدامات غیرقانونی، نمی‌توان به پلیس یا دادگاه شکایت کرد، چون خودم هم کار غیرقانونی انجام دادم.

   با فیلترینگ، امکان ارایه خدمات  زیرساختی به کسب‌وکارها هم ممنوع می‌شود

عضو هیات‌مدیره نظام صنفی رایانه‌ای با بیان اینکه با ممنوعیت استفاده از شبکه‌های اجتماعی، امکان ارایه خدمات زیرساختی به این کسب‌وکارها هم ممنوع می‌شود، افزود: همین حالا هم ممنوع شده که پرداخت‌یارها به کسب‌وکارهایی که در اینستاگرام هستند، امکان درگاه پرداخت دهند. اگر به اعضای این شبکه‌های اجتماعی امکان درگاه پرداخت ندهند، مردم به سمت فرآیند کارت به کارت می‌رود که الان بسیاری از افراد همین کار را انجام می‌دهند و هیچ جای شکایت هم باقی نمی‌گذارد. شما با دست خودتان بخشی از اقدامات عادی مردم را غیرقانونی می‌کنید. نامداری ادامه داد: درست مثل ممنوع کردن ماهواره در سال‌های پیش که باعث نشد مردم از ماهواره استفاده نکنند، بلکه باعث شد قباحت شکستن قانون از بین برود و بخش مهمی از مردم بگویند همه دارند این کار را انجام می‌دهند، حتی زمانی که این کار اسمش غیرقانونی است، چون به عرف تبدیل شده، مردم آن را غیرقانونی تلقی نمی‌کنند. ضمن اینکه اگر دستگاه ماهواره بخرید که کلاهبرداری باشد، نمی‌توانید درباره آن شکایت کنید. وقتی شما چیزی که مردم از آن استفاده می‌کنند و خواهند کرد را غیرقانونی می‌کنید، مردم آن را به دلیل غیرقانونی بودن رها نمی‌کنند، فقط نمی‌توانند درباره مشکلات و تخلفات مربوط به آن، به مرجعی مراجعه کنند. وی با بیان اینکه روش‌های برخورد این‌چنینی با کسب‌وکاری که مردم انجام می‌دهند، انگیزه و امید را هم از بین می‌برد، افزود: شما وقتی کسب‌وکاری راه می‌اندازید، بخشی از ایجاد کسب‌‌وکار جدید، برگرفته از انگیزه رشد و امیدی است که شما به ثبات و امکان سودآوری آن کسب‌وکار دارید. وقتی شما این سیگنال را به مردم می‌دهید که ما خیلی برایمان مهم نیست که شما چه کار می‌کنید و کسب‌وکار شما چه سرنوشتی پیدا می‌کند یا بی‌توجه به منافع شما سیاست‌گذاری می‌کنیم، آدم‌ها کم‌کم انگیزه خود را از دست می‌دهند. لطمه زدن به امید و انگیزه مردم چه نفعی برای سیاست‌گذاران دارد؟ چه کمکی به بهبود شرایط فعلی مملکت با وجود مشکلات فرهنگی، اقتصادی و سیاسی می‌کند که مردم خیلی خوشحال و امیدوار نیستند؟ عضو هیات‌مدیره نظام صنفی رایانه‌ای با بیان اینکه سیگنال‌های منفی، امید و انگیزه برای ایجاد کسب و کار را از بین می‌برد، گفت: زمانی است که یک نفر دارد کار بزرگی انجام می‌دهد و زمانی یک نفر کسب‌وکار کوچک خانگی راه می‌اندازد. در دنیا اثبات شده که رشد اقتصادی به واسطه کسب‌وکارهای کوچک و متوسط ایجاد می‌شود. کسب‌وکارهای بزرگ معمولا اشتغال بالا ایجاد می‌کنند، اما در مقابل کسب‌وکارهای کوچک و متوسط سهم کمتری در رشد اقتصادی دارند. این نکته‌ای است که ما آن را در ایران جدی نمی‌گیریم و فکر می‌کنیم رشد اقتصادی از طریق چند کارخانه و شرکت‌های عظیم اتفاق می‌افتد. البته که آنها هم تاثیر دارند، اما سهم عمده را انبوه کسب‌وکارهای کوچکی ایجاد می‌کنند که به‌طور روزمره ارزش خلق می‌کنند و این ارزش در زندگی روزمره مردم احساس می‌شود. شما وقتی اینها را ناامید می‌کنید، بخش مهمی از موتور تولید اقتصادی در بخش خدمات و کالا را از بین می‌برید.

    محدود کردن شبکه‌های اجتماعی  دسترسی کاربران را غیرقانونی و دشوار می‌کند

نامداری با بیان اینکه با محدود شدن شبکه‌های اجتماعی، رفتار واقعی مردم در کسب‌وکار خیلی تغییر نمی‌کند، افزود: مردم طبیعتا در جایی کسب‌و‌کار دیجیتال خود را راه می‌اندازند که مشتری و کاربر هست و دسترسی وجود دارد، اما اتفاقی که می‌افتد این است که این دسترسی با دشواری و به‌طور غیرقانونی انجام می‌شود. اگر بین مشتری و فروشنده، سرویس‌دهنده و سرویس‌گیرنده مشکلی ایجاد شود، پناه قانون را بالای سر خود احساس نمی‌کنند. احساس نمی‌کنند که چتر نهادهای قانونی بالای سرشان از آنها حمایت می‌کند. عملا ما بخش عمده‌ای از مردم را سوق می‌دهیم به سمت دادوستدهای غیررسمی و فاقد حمایت قانونی و به همین دلیل انبوهی از تخلفات ایجاد می‌شود اما مردم چاره‌ای ندارند جز اینکه در شبکه‌های اجتماعی که کاربر بیشتری دارد، حضور پیدا کنند. وی ادامه داد: وقتی شبکه اجتماعی در کشور وجود دارد که ۴۰ میلیون جمعیت از آن استفاده می‌کنند، واضح است که مردم آن را رها نمی‌کنند و سراغ شبکه اجتماعی داخلی یا حتی خارجی بروند که ۵۰ هزار کاربر داشته باشد. حتی اگر بحث کیفیت را هم نادیده بگیریم، شبکه‌های اجتماعی خارجی به دلیل چیزی که به آن اثر شبکه می‌گویند، کاربر بیشتری دارند، شبکه‌های اجتماعی بزرگ با اثر شبکه رشد می‌کنند. هرچه آدم‌های بیشتری از یک شبکه اجتماعی استفاده کنند، باز هم آدم‌های بیشتری انگیزه پیدا می‌کنند که از آن استفاده کنند و این در یک چرخه مثبت می‌تواند کاربران شبکه‌های اجتماعی را به‌صورت نمایی افزایش دهد. این اتفاق برای شبکه اجتماعی مثل اینستاگرام و پیام‌رسانی مانند تلگرام افتاده، با فیلتر کردن آنها اثر شبکه از بین نمی‌رود، صرفا مسیر دسترسی دشوار می‌شود. عضو هیات‌مدیره نظام صنفی رایانه‌ای در پایان خاطرنشان کرد: حضور در جلسات با نمایندگان مجلس و مشاهده تدوین قانون نشان داده که متاسفانه به نظر می‌رسد، تمایلی برای تعامل وجود ندارد و کسانی که در مجلس به دنبال تصویب این طرح هستند، دغدغه‌های مشخصی دارند و تلاش می‌کنند برای این دغدغه‌ها بهترین راه‌حل را پیدا کنند، در این مورد هم راه‌حلی که به فکرشان رسیده، طرح صیانت است. به نظر می‌رسد این اراده وجود دارد که اینترنت محدود شود یا حداقل این حجم از استفاده مردم از شبکه‌های اجتماعی کاهش پیدا کند. به همین دلیل اگرچه ظاهر گفت‌وگو در جلسات حفظ می‌شود، اما تعامل اثربخشی صورت نمی‌گیرد. درواقع مفروضات سیاست‌گذاری در طرح صیانت، خیلی قائل به گفت‌وگو با نهادهای مدنی نیست، چه برسد به اینکه بخواهد نظرات نهادهای مدنی را اعمال کند.